Deyişmək, yoxsa təqlid etmək?

                  

     Dəyişmək... Lazımlı və bəzən gərəksiz prosesdir. Məncə bu iki, ya da bəlkə də üç cür olur. Bəlkə də çox olur. Amma mən ikisini ya da üçünü dəqiq bilirəm:  kiməsə görə dəyişmək, kimin üçünsə dəyişmək və sadəcə dəyişmək. İlk baxişdan ilk ikisi eyni mənani versə də məncə bu heçdə belə deyil. Sadəcə dəyişmək dedikdə  zaman keçdikcə, böyüdükcə və ya mühitə görə dəyişmək nəzərdə tutulur.Yəni bu çox təbii prosesdir. Onun üçün də mən ilk ikisi haqqında danışacağam.

     Kiməsə görə dəyişirik biz. –Niyə? Çünki ona yaxşı olaq deyə. Müəyyən mənada öz azadlığımızı itiririk. Axı kiməsə görə mən niyə dəyişməliyəm?  Ya da istədiklərimdən vaz keçməliyəm?

     Dəyişim dediyimiz bu proses adətən sevgililər arasında baş verir və çox əfsuslar olsun ki, dəyişən tərəf çox zaman zərif (hərif)  cinslər olur. Əslində şəxsən mənə ən pis gələn, belə olduğu zaman insanların özlərinə hakk qazandırması olur. Ən çox yayılmış özünümüdafiə cümləsi isə "o mənə görə bunu edir, məndə ona görə bunu". Məncə belə bir sual lazimdir bu cür insanlara - "Nəyə görə ikiniz də istədiyiniz kimi olmursunuz?" Deyəsən buna "qarşılıqlı güzəşt" deyirlər. Amma mən buna "ferqində belə olmadan dəyişmə" deyərdim. Bəlkə də bu pis bir şey deyil, ama əminəm ki, heç yaxşı da deyil. Onsuzda zaman keçdikcə hər şey dəyişir: mühit, cəmiyyət, yaşam tərzi və ən əsası sən! Yaxşı bəs bu dəyişimi nə üçün kiməsə görə etməlisən?  Mənə elə gəlir "qarşılıqlı edilən bu güzəştlər" heç də içdən gələrək edilmir. Onu da qeyd edim ki, güzəşt dedikdə sadəcə dəyişimə yararlı güzəştleri nəzərdə tuturam. Kiməsə görə edilən güzəştlər hardasa yaxşi ola bilər, heç olmasa qarşındakı üçün. Necə deyərlər, “yola vermək olar!”

      Məncə ən pisi, hətta deyərdim ki, ən dəhşətlisi kimin üçünsə dəyişməkdir.  Əslində bu heç dəyişmək də deyil, dəyişdiyini düşünmək, düşündürməkdir.  Belə deyim: mən bunu necə başa düşürəm, ya da niyə belə reaksiya verirəm? Mənə elə gəlir ki, bu tamamilə sünilikdir. Bu dəyişim nəticəsinin nə sənə, nə də uğrunda dəyişdiyin insana bir xeyiri yoxdur.

     Deyəsən bir az tezdir nəticə haqqında danışmağa.  Bu dəyişim necə və nə üçün baş verir?  Yenə bir qiz-oğlan münasibətini nümunə çəkəcəm ki, əslində elə bu cür dəyişim adətən bu münasibətlərdə olur. Məsələn, bir oğlanın qizdan xoşu gəlir, yaxud da ona simpatiyası olur və o başlayır bir növ qızı təqlid eləməyə. Qız rəsmnən məşğul olur,rəssamlıq məktəbinə gedir, dərnəklərə yazılır və s. Oğlan da başlayır bunları eləməyə: heç istəmədiyi halda rəsm dərslərine gedir, sırf qızın getdiyi dərnəyə gedir və sair. Sonra başlayırlar danışmağa, oğlanda dediyimiz “dəyişim”  başlayır. Qz da tədricən oğlanla necə uyğun olduğunu düşünməyə başlayır. Əslində isə heç ağlınada gəlmir ki, oğlanın həyatı boyu eşitdiyi yeganə rəssam Leonard do Vinçi idi ki, onu da VIII sinif tarix dərsliyində oxumuşdu. Onu da qeyd edim ki, bəzən belə dəyişimlər sona qədər olmur. Yəni yorulanda, ya da artıq mənasız gələndə bu prosesi dayandırır. Axı bu onu həyatı deyil! Belə deyə bilərsiniz ki, bunun nəyi pisdi? Axı o cəmiyyətə qoşulur, qızın sayəsində sosiallaşır. Mən demirəm bu pisdi, təbii ki, sosiallaşmaq, dünya görüşünün artması pis deyil. Amma men onu deyirem ki, nəyə görə bunu kimin üçünsə etməlisən? Əslində belə olduğu halda həm qarşındakını, hətta ətrafındakıları, həm də özünü aldatmış olursan. Məncə özün kimi olmaq ən gözəlidir.

     Belə dəyişim təkcə qız-oğlan münasibətlərində olmur, təbii ki. İnsan ətrafındakılara ayaq uydurmaq üçün də bu yola əl atır. Yəni, özünə və ətrafındakılara dəyişdiyini, daha doğrusu, onlar kimi olduğunu göstərmək istəyir.

     Əslində fikirlərimlə bir çox insan razılaşmayacaq. Amma bir az dərindən fikirləşəndə, bu dəyişimlərin, əslində, insanları aldatmaca olduğunu görərik. Deyərdim ki, belə hallar çox az halda xoş nəticələnir. Yəni, məsələn, bayaq çəkdiyim misalda qız oglanın həyatından çıxdıqdan sonar da oğlan rəsmə davam edir və bir həvəs uğrunda başlanan bu iş gözəl nəticələnir. Amma yenə də qeyd edim ki, çox az halda bu belə olur. İstəyərdim ki, kimin üçünsə yox, lazım olduğu üçün və gərəkli istiqamətə dəyişək.

Nur Abbas